Wat meteen opvalt aan de zeekoet is zijn kenmerkende verenkleed: zwart van boven, wit van onder. Hij wordt zo’n 38 tot 46 cm groot, met een spanwijdte van 61 tot 73 cm. Toch zul je hem niet snel tegenkomen, zeekoeten zie je zelden op of boven land. Het zijn échte zeevogels, die vrijwel hun hele leven op zee doorbrengen. Net als futen zwemmen en drijven ze vooral en ze vliegen aanzienlijk minder dan bijvoorbeeld meeuwen.
Broeden aan land
Alleen tijdens het broedseizoen komen ze aan land. Ze broeden in grote kolonies op smalle richels van steile kliffen – en die vind je nu eenmaal niet in Nederland. Hun broedgebieden strekken zich uit van IJsland tot aan Portugal. In mei en juni legt een zeekoetpaartje één enkel ei, zonder nest, op een smalle rotsrichel, veilig buiten bereik van roofdieren. Het broeden doen het mannetje en vrouwtje samen, in shifts van 12 tot 24 uur. Na ongeveer een maand komt het jong uit, waarna het nog zo’n drie weken op de klif blijft. Dan volgt een spectaculair moment: de kuikens springen – met honderden tegelijk – van de rotsen de zee in. Zonder te kunnen vliegen.
Ruiperiode
Samen met hun vaders trekken de jonge zeekoeten daarna de open zee op, op zoek naar voedsel. Het Nederlandse deel van de Noordzee is daarbij van groot belang. De jongen kunnen nog niet vliegen en de oudere vogels gebruiken deze periode (juli t/m oktober) om te ruien – ook zij kunnen dan tijdelijk niet vliegen. Drie weken lang dobberen deze gezinnetjes op zee: een mooi, maar ook kwetsbaar beeld. In deze periode vallen veel slachtoffers door olievervuiling, afkomstig van schepen. De uitdrukking “a sitting duck” zou eigenlijk vervangen moeten worden door “a floating guillemot”.
Behendige jagers
Je zou kunnen denken dat de zeekoet een wat onhandige vogel is, tot je ziet hoe hij jaagt. Hun dieet bestaat onder andere uit haring en zandspiering maar ze eten bijvoorbeeld ook inktvissen, borstelwormen en kleine kreeftachtigen. Tijdens het broedseizoen zijn zeekoeten echte voedselspecialisten. Onder water veranderen ze in behendige jagers die met hun vleugels als het ware ‘vliegen’. Ze kunnen daarbij dieptes bereiken van 180 meter – en vermoedelijk nog veel dieper.
Belangrijke rol in mariene ecosysteem
Indrukwekkend, maar dat is niet de enige reden waarom de zeekoet volop in de ecologische belangstelling staat. Zeevogels spelen een belangrijke rol in het mariene ecosysteem. Als roofdieren beïnvloeden ze direct en indirect de aantallen plankton en andere zeedieren. Bovendien is de zeekoet een beschermde soort onder de Vogelrichtlijn. In Nederland zijn onder andere het Natura 2000 gebied Friese Front en de recent aangewezen Bruine Bank, zones waar zeekoeten bescherming genieten.
Foto Zeekoet: P Heslenfeld