Maar hoe bescherm je een natuurgebied waar de recreatie en andere menselijke activiteiten steeds verder lijken toe te nemen? Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat beheren het gebied, en vertellen hoe het staat met de waterkwaliteit, Natura 2000 vogelsoorten en menselijke verstoring.
Silvana Ciarelli, adviseur waterkwaliteit en ecologie bij Rijkswaterstaat, legt uit waarom het gebied zo belangrijk is: “Het Veerse Meer is onderdeel van de deltawateren en een belangrijk Natura 2000-gebied voor alle soorten vogels. Vooral visetende vogels, eenden, ganzen en steltlopers gebruiken de voormalige zandplaten in het meer om te rusten, te broeden en te foerageren. Daarnaast broeden hier ook aalscholvers en lepelaars.” Ook André Hannewijk, boswachter ecologie Staatsbosbeheer, ziet het belang van het gebied: “In oktober vliegen zo’n drie miljard vogels over Europa naar het zuiden. Een deel daarvan komt vanuit Scandinavië, en gebruikt de Deltawateren voor een ‘tankstop’ en rustpauze. We zien ook dat veel vogels, voornamelijk de steltlopers, in het Veerse Meer wachten tot heb eb is in de Oosterschelde. Dan vliegen ze daar heen, om op de drooggevallen zandplaten en slibrijke oevers te zoeken naar voedsel.”
Waterkwaliteit
“Sinds een aantal jaar lijkt de waterkwaliteit van het Veerse Meer achteruit te gaan. Hoe dat precies komt, gaan we onderzoeken.” Vertelt Silvana. “We zien sinds de afgelopen twee zomers vissterfte, er spoelen meer wieren aan, en we zien een explosieve groei in het aantal kwallen in de zomer. Dan zien we ook een flinke daling van de zuurstofgehalte in diepere delen van het meer. Dat is niet goed voor de bodemdieren. En indirect heeft dat mogelijk gevolgen voor de bodemdieren etende vogels. Ter voorbereiding op een algemene verkenning waarin knelpunten, oorzaken en mogelijke oplossingsrichtingen worden onderzocht, wordt dit jaar de monitoringsinspanning geïntensiveerd: er gaan zuurstofmetingen in het ondiepe areaal plaatsvinden en de wierenbedekking zal in beeld gebracht worden. Aan de hand daarvan moeten we bepalen wat voor maatregelen we in het gebied moeten nemen. Het Waterschap, de Provincie en Rijkswaterstaat werken samen om de monitoringsprojecten hiervoor op te zetten en gegevens met elkaar uit te wisselen.”
Vogeltellingen
Om te weten hoe het gaat met de vogels in het Veerse Meer, telt Rijkswaterstaat maandelijks het aantal vogels in het gebied. Silvana: “Teams van ervaren vogeltellers tellen vanaf het water, vanaf de eilanden en langs de kanten van het meer de vogels. De websites van specialistenbureau ’s DMP (Deltamilieu Projecten) en Sovon vogelonderzoek Nederland (de vereniging voor vogeltellers) publiceren de resultaten van de tellingen. Zo zien we dat de lepelaar, aangewezen als Natura 2000 doelsoort, al sinds 2016 niet meer als broedvogel in het gebied aanwezig is. Maar ook het aantal aalscholvers en kleine mantelmeeuwen, nemen de laatste jaren af. Hier maken we ons zorgen over.”
Recreatie en andere activiteiten
André: “Intussen neemt de druk op het gebied ook op een andere manier toe. In de zomer zijn er veel recreanten in en rond het Veerse Meer. Het is een erg populaire locatie om te varen. Staatsbosbeheer wil dat zo veel mogelijk mensen kunnen genieten van de bijzondere Natura 2000-gebieden. Voor alle activiteiten geldt echter dat we kritisch kijken naar de gevolgen ervan voor de natuur in het gebied. In alle afwegingen over gebruik en beheer van Natura 2000-gebieden gaat het behoud van de natuur voor. Soms betekent dit dat natuur niet toegankelijk is voor bezoekers. Maar wanneer het druk is, wijken recreanten, meestal onbewust, af van de gebieden waar het toegestaan is om te varen of af te meren. Dan komen ze ook in gebieden waar zo’n toegangsbeperking voor geldt. Dit verstoort de vogels die rust nodig hebben in het gebied. Als boswachter houden we dit in de gaten en spreken we de mensen er op aan als een gebied wordt betreden waar een toegangsbeperkingsbesluit geldt.” Silvana vult aan: “Ik verwacht niet dat de druk van recreanten de komende tijd afneemt. Aan de oevers van omliggende gemeenten breidt de bebouwing verder uit. Ook nemen visserijactiviteiten steeds verder toe. De impact van die activiteiten samen lijkt niet in balans met de natuurwaarden van dit Natura 2000-gebied. Hier maak ik me druk over. We moeten het Natura 2000 beheerplan op korte termijn evalueren en de relaties tussen de natuurdoelen en het (mede)gebruik inzichtelijk maken.”
Corona
André: “De coronacrisis zorgt ook voor een sterke toename aan bezoekers in de natuurgebieden. Mensen zijn massaal op zoek naar ontspanning en rust in de natuur en hoewel die groeiende waardering voor de Nederlandse natuur heel positief is, brengt het ook nieuwe uitdagingen met zich mee. “Het is mooi dat veel mensen de natuur opnieuw ontdekt hebben maar bezoekers moeten zich wel realiseren dat ze te gast zijn in de natuurgebieden.”
Afbeelding: Benjamin Walhout (Staatsbosbeheer)